"Είναι κάτι σαν το τρενάκι του λούνα-παρκ" βιωματική εμπειρία ατόμων με Διπολική Διαταραχή

*H Άννα Χατζηιωάννου είναι Νοσηλεύτρια Ψυχικής Υγείας και υποψήφια διδάκτωρ στο Τμήμα Νοσηλευτικής (Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου)

Η διπολική διαταραχή (ΔΔ) αποτελεί μια νευροβιολογική διαταραχή με ψυχολογικές και κοινωνικές συνέπειες, η οποία επηρεάζει την ποιότητα ζωής των πασχόντων, και κατηγοριοποιείται στις διαταραχές της διάθεσης. Συγκεκριμένα η ΔΔ χαρακτηρίζεται από περιόδους μανίας ή υπομανίας όπου δηλαδή η διάθεση είναι «υψηλή» και περιόδους κατάθλιψης όπου δηλαδή η διάθεση είναι «μειωμένη». Αν και εξ’ ορισμού η νόσος περιέχει επεισόδια από τους δυο πόλους της διάθεσης, εντούτοις συχνά συνυπάρχει η καταθλιπτική και μανιακή συμπτωματολογία με αποτέλεσμα τα άτομα να βιώνουν μεικτά επεισόδια διάθεσης.

Το άρθρο αυτό αυτό αποτελεί μέρος μεταπτυχιακής διατριβής όπου σκοπός ήταν η διερεύνηση της βιωματικής εμπειρίας των ατόμων με ΔΔ, με έμφαση στις αντιλήψεις και στα νοήματά τους για την εφαρμοζόμενη θεραπεία αντιμετώπισης της νόσου τους. Εφαρμόστηκε ποιοτική, φαινομενολογική μεθοδολογία. Συμμετείχαν 13 άτομα κατόπιν συναίνεσης μετά από πληροφόρηση, τα ονόματα που θα αναφερθούν πιο κάτω για σκοπούς εχεμύθειας είναι ψευδώνυμα.

Η μελέτη αυτή είχε διεξαχθεί σε ένα πανεπιστημιακό νοσοκομείο στην Αθήνα .

Ως κύριως θέμα της βιωματικής εμπειρίας της ΔΔ αναδύθηκε η αντίληψη των συμμετεχόντων για τη νόσο τους «ως μια πορεία χωρίς έλεγχο», καθώς οι συμμετέχοντες περιέγραψαν την κλινική εξέλιξη της νόσου ως μία διαδρομή, η οποία θα πρέπει να διανυθεί από τον πάσχοντα, και η οποία προσδιορίζεται από πολλαπλά σημεία διαφορετικών επιπέδων υγείας, στα οποία ενδέχεται κανείς να βρεθεί. Η περιγραφή της εξέλιξης της νόσου ως πορείας φάνηκε να σχετίζεται με τη χρονιότητα της.

Μαρία: «[…] Στην πορεία […] πρέπει να διανύω αύτη την κατάσταση σε σημείο[…] έχω φτάσει στο σημείο […].»

Το στοιχείο της «απουσίας ελέγχου» φάνηκε να απορρέει από το γεγονός ότι η πορεία αυτή βιωνόταν με συνεχείς αλλαγές της ψυχοπαθολογίας της νόσου. Περιεγράφηκαν απρόβλεπτες άνοδοι και κάθοδοι, απουσία προστατευτικών κιγκλιδωμάτων και μια μάλλον επικίνδυνη διαδρομή. Παράλληλα, δόθηκε έμφαση και στις σωματικές αισθήσεις που βιώνονταν κατά την πορεία αυτή, όπως εξάντληση από τις “συνεχείς ανηφόρες και κατηφόρες” .

Καραφλός: « […] ( τώρα βρίσκομαι σε) μία πορεία πιο νορμάλ. Δεν έχω αυτό το ανέβασμα , το κατέβασμα […].»

Νεφέλη: «[…] Είναι σαν το τρενάκι του λούνα-παρκ […] Είναι λίγο απρόβλεπτες οι αλλαγές που γίνονται […] εξαντλείς τις δυνάμεις σου.»

Τα συναισθήματα, τα οποία είχαν συνδέσει οι συμμετέχοντες με τον απρόβλεπτο χαρακτήρα της πορείας ήταν η αγωνία, η οδύνη και η απόγνωση.

Γιάννης: «[…] μπορεί να φτάσεις και μέχρι την αυτοκτονία […] »

Ξεκάθαρα, φάνηκε ότι εκείνο που κατεύθυνε την πορεία αυτή ήταν η ίδια η διάθεση, ενώ το άτομο φάνηκε να είναι ανίσχυρο απέναντι στη δύναμη της ορμής της.

Νεφέλη: «[…] ο οργανισμός μου οδηγήθηκε σε μανία […] δεν νιώθω ότι είμαι αυτοδύναμη, και αυτό γιατί είμαι έρμαιο της διάθεσης ακόμα.»

Αναφορές έγιναν και για τον κοινωνικό στιγματισμό της λήψης φαρμακοθεραπείας. Ειδικότερα, περιεγράφηκε η πρόθεση των συμμετεχόντων να αποκρύψουν τη λήψη αγωγής, προκειμένου να αποφύγουν φαινόμενα ετικετοποίησης και κοινωνικής περιθωριοποίησης.

Βεντουζάκι: «[…] Κάποια φάρμακα […] απλώς δε ανοίγομαι. ΔΕΝ κρύβομαι δηλαδή, […] Αυτό το στίγμα […] ‘πως θα πω αυτό πως θα πω αυτό’. Δηλαδή, αυτό το πράγμα πρέπει να το αποτινάξουμε λίγο από πάνω μας [...].»

Μαίρη: Δεν είπα ποτέ σε κανένα ότι λαμβάνω φάρμακα. […] Φοβάμαι […] Θα με έλεγαν τρελή

πηγή: Φαινομενολογική διερεύνηση των αντιλήψεων των ατόμων με διπολική διαταραχή για τη νόσο τουςΆννα Χατζηιωάννου , Μαρία Καρανικόλα , Ελένη Παπαθανασόγλου , Μαργαρίτα Γιανακοπούλου , Γιώργος Αλεβιζόπουλος , Αικατερίνη Καϊκούση , Μαρία Νυσταζάκη. 2015 Τόμος 54, Τεύχος 4,Νοσηλευτική