Συσχέτιση της Πολλαπλής Σκλήρυνσης με την ανάπτυξη κατάθλιψης και αυτοκτονικών συμπεριφορών
* O Κωνσταντίνος Στυλιανού είναι εδικευόμενος Ψυχίατρος στο Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου
Πολλαπλή Σκλήρυνση
Πολλαπλή σκλήρυνση ή σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) είναι μια απρόβλεπτη, συχνά εξουθενωτική ασθένεια του κεντρικού νευρικού συστήματος , η οποία αποτελεί τη τρίτη κατά σειρά συχνότητας αιτία σοβαρής αναπηρίας στις ηλικίες 20-40 ετών και προσβάλλει τις γυναίκες σε μεγαλύτερο ποσοστό σε σχέση με τους άντρες.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας 2018, υπολογίζεται ότι η νόσος προσβάλλει σε μεγαλύτερα ποσοστά την Ευρώπη (80 ανά 100 000), ακολουθούμενη από το την Ανατολική Μεσόγειο (14,9), την Αμερική (8,3), την Αμερική στον Δυτικό Ειρηνικό (5), τη Νοτιοανατολική Ασία (2.8) και την Αφρική (0.3).
Συπτώματολογία Πολλαπλής Σκλήρυνσης
Η ΣΚΠ έχει μια μεταβλητή και απρόβλεπτη πορεία, με συμπτώματα που μπορεί να περιλαμβάνουν:
-Αδυναμία στα άκρα
-Διαταραχές στην ισορροπία και στο συγχρονισμό κινήσεων.
-Μυϊκοί σπασμοί, πόνος,κόπωση
-Απώλεια της αισθητικότητας ,
-Διαταραχή στην άρθρωση του λόγου.
Οι διαταραχές στην όραση που μπορεί να είναι από τα πρώτα συμπτώματα και συνήθως δεν διαρκούν πολύ ,όπως τη απώλεια όρασης από το ένα μάτι ή θολερότητα ,κλπ.
-Διαταραχές συγκέντρωσης
-Απώλεια μνήμης, διαταραχή προσοχής,
-Μη ελεγχόμενη τάση για γέλιο η κλάμα.
-Σεξουαλική διαταραχή ,
-Ανεπαρκής έλεγχος του εντέρου και της κύστεως ,
-Δυσκολία στη κατάποση,
-Δυσανεξία στη ζέστη που επιδεινώνει τα συμπτώματα
Έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα με ΣΚΠ φαίνεται να έχουν υψηλότερα ποσοστά επικράτησης ορισμένων ψυχιατρικών συμπτωμάτων και ψυχικών διαταραχών
Κατάθλιψη και Αυτοκτονικότητα
Η κατάθλιψη αποτελεί τη πιο συχνή διαταραχή στα άτομα με ΣΚΠ παρά σε άλλες χρόνιες νευρολογικές παθήσεις (Schubert & Foliart,1993). Σε έρευνα των Patten et.al.,2003, η οποία παρακολούθησε για 12 μήνες τα άτομα με ΣΚΠ, φάνηκε ότι η συχνότητα εμφάνισης της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής (ΜΚΔ) μεταξύ των ατόμων με ΣΚΠ ήταν 15,7%, σχεδόν διπλάσια από την επικράτηση της ΜΚΔ σε άτομα χωρίς ΣΚΠ (7,4%).
Οι καταθλιπτικοί ασθενείς με ΣΚΠ εκδηλώνουν θυμό, ανησυχία και συναισθηματική ευερεθιστότητα περισσότερο απ’ ότι απόσυρση, αυξημένη αυτοκριτική και έλλειψη ενδιαφερόντων, που συνήθως εμφανίζονται στην κατάθλιψη (Alekseeva et.al.,2002 & Kanner et. Al., 2003). Οι Fruehwald et al.,2001 , υποστήριξαν ότι η κατάθλιψη συνδέεται σε όλη την πορεία της νόσου με την ποιότητα ζωής, όπως την εκλαμβάνει ο κάθε ασθενής.
Ο πιο επιτακτικός λόγος για τη διερεύνηση της σχέσης των ψυχιατρικών διαταραχών στα άτομα με ΣΚΠ είναι ότι οι αναφερόμενοι ρυθμοί αυτοκτονίας στο συγκεκριμένο πληθυσμό είναι υψηλοί (Stenager et.al.,1992) και οι ψυχικές διαταραχές φαίνεται να είναι ο κύριος παράγοντας κινδύνου για την αυτοκτονία.
Ανασκοπήσεις βάσει πιστοποιητικών θανάτου δείχνουν ότι η αυτοκτονία κατατάσσεται ως αιτία θανάτου για τους ασθενείς με ΣΚΠ με ποσοστό έως και 15% των περιπτώσεων (Sadovnick et.al.,1991). Σε αναδρομικές αναλύσεις ολοκληρωμένων αυτοκτονιών σε πληθυσμούς ΣΚΠ, η κατάθλιψη αποτελεί το σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου για αυτοκτονία. H κοινωνική απομόνωση, ιστορικό απόπειρας αυτοκτονίας και η πρόσφατη λειτουργική επιδείνωση φαίνεται επίσης να είναι σημαντικοί καθοριστικοί παράγοντες πρόθεσης για αυτοκτονία.
Σημαντικό να αναφερθεί ότι η συσχέτιση της ψυχιατρικής συννοσηρότητας και της ΣΚΠ μπορεί να αντικατοπτρίζει διάφορους παράγοντες. Αρχικά, στο γενικό πληθυσμό, αμφίδρομες σχέσεις υπάρχουν μεταξύ της κατάθλιψης, άγχος και ανοσολογική λειτουργία (Irwin & Miller, 2007). Η κατάθλιψη, για παράδειγμα, μπορεί να εμφανιστεί σε απόκριση ανοσολογικών και φλεγμονωδών μεταβολών (Lotrich et al., 2011).
Oι δομικές εγκεφαλικές ανωμαλίες όπως υπολογίζεται από την ατροφία του εγκεφάλου και τις εγκεφαλικές βλάβες, σχετίζονται με την κατάθλιψη στη ΣΚΠ (Feinstein A, 2011). Η κατάθλιψη ή το άγχος μπορεί να αποτελέσει μια γενική απάντηση στη χρόνια ασθένεια. Επιπλέον, η συμπτωματική θεραπεία που χρησιμοποιείται για τη διαχείριση της ΣΚΠ μπορεί να προκαλέσουν κατάθλιψη ή άγχος. Για παράδειγμα, τα κορτικοστεροειδή μπορεί να προκαλέσουν παροδική κατάθλιψη, μανία ή ψύχωση (Ciriaco et.al.,2013) ενώ οι βασικές δοκιμές της ιντερφερόνης-βήτα για την ΣΚΠ έθεσαν ανησυχία για την πρόκληση κατάθλιψης (Feinstein, 2011)
Οι ασθενείς με ΣΚΠ πρέπει να αντιμετωπίζονται συστηματικά ώστε να αναγνωρίζονται και να αντιμετωπίζονται τα αναφυόμενα προβλήματα με σκοπό τη διατήρηση της ποιότητας της ζωής τους.
Βιβλιογραφία:
Alekseeva TG, Enikolopova EV, Sadal’skaia EV. Complex evaluation of neuropsychological cognitive and emotional personality disorders in multiple sclerosis. Zh Nevrol Psikhiatr Im S S Korsakova 2002, (Suppl):20–25.
Ciriaco M, Ventrice P, Russo G, et al. Corticosteroidrelated central nervous system side effects. J Pharmacol Pharmacother 2013; 4 (Suppl 1): S94–S98.
Feinstein A. Multiple sclerosis and depression. Mult Scler 2011; 17: 1276–1281.
Irwin MR and Miller AH. Depressive disorders and immunity: 20 years of progress and discovery. Brain Behav Immun 2007; 21: 374–383.
Kanner AM, Barry JJ. The impact of mood disorders in neurological diseases: should neurologists be concerned? Epilepsy Behav 2003, 4(Suppl 3):S3–S13.
Lotrich FE, El-Gabalawy H, Guenther LC, et al. The role of inflammation in the pathophysiology of depression: Different treatments and their effects. J Rheumatol 2011; 88: 48–54.
Patten SB, Beck CA, Williams JV, et al. Major depression in multiple sclerosis: a population- based perspective. Neurology 2003;61:1524–1527. [PubMed: 14663036].
Sadovnick AD, Eisen K, Ebers GC, Paty DW. Cause of death in patients attending multiple sclerosis clinics. Neurology 1991;41:1193–1196. [PubMed: 1866003].
Schubert DS, Foliart RH. Increased depression in multiple sclerosis patients: a meta- analysis.Psychosomatics 1993;34:124–130. [PubMed: 8456154].
Stenager EN, Stenager E, Koch-Henrikksen, et al. Suicide and multiple sclerosis: an epidemiological investigation. J Neurol Neurosurg Psych 1992;55:542–545.